Wysokie zaawansowanie współrzędnościowych maszyn pomiarowych oprócz określania samej formy mierzonych obiektów pozwala na dokładne obliczenie kątów między poszczególnymi elementami, czy sprecyzowanie ich położenia względem siebie. Operator maszyny może zatem szybko skontrolować, czy pomiary mieszczą się w granicach dopuszczalnych tolerancji geometrycznych.
Z tego artykułu dowiesz się, w których przypadkach stosowane są tolerancje położenia i na jakie typy się one dzielą.
Tolerancje położenia – podział
Tolerancja położenia jest brana pod uwagę, gdy należy określić umieszczenie elementu względem obszaru odniesienia, tzw. bazy (definiowanej jako idealne położenie geometryczne). W specyfikacji położenia znalazły tolerancje: współosiowości, współśrodkowości, pozycji oraz symetrii (rys.1).
Tolerancja współosiowości
W tym przypadku granicę strefy tolerancji stanowi walec o średnicy t. Oś tolerancji pokrywa się z bazą.
Na przykładzie poniżej widać, że linia środkowa tolerowanego walca nie może wychodzić poza pole walcowe o średnicy 0,1. Oś pola jest osią stanowiącą bazę A (rys.3).
Tolerancja współśrodkowości
Strefa tolerancji wyznaczona jest przez współśrodkowy z bazą okrąg o średnicy t, co w bardzo prosty sposób przedstawia poniższy rysunek.
Ze schematu poniżej (rys. 5) odczytujemy, że środek zaobserwowany wewnętrznego okręgu w każdym przekroju powinien zawierać się w okręgu o średnicy 0,1, współśrodkowym z punktem, stanowiącym bazę, a zdefiniowaną w tym przekroju.
Tolerancja pozycji
Granicę pola tolerancji stanowi kula o średnicy t. Środek kulistego pola tolerancji jest ustalony przez wymiary teoretycznie dokładne względem baz A, B i C (rys.6).
Zakres tolerancji może zawiera się też w walcu o średnicy t. Oś walcowego pola tolerancji jest ustalana przez wymiary teoretycznie dokładne względem baz C, A i B (rys.7).
Przykład poniżej (rys.8) pokazuje, że linia środka zaobserwowana powinna zawierać się w polu walcowym o średnicy 0,08, którego oś pokrywa się z pozycją teoretycznie dokładną rozważanego otworu względem płaszczyzn stanowiących bazy C, A i B.
Tolerancja symetrii
Granicę strefy tolerancji wyznaczają dwie płaszczyzny równoległe, odległe od siebie o t, rozmieszczone symetrycznie wokół płaszczyzny środkowej względem bazy (rys.9).
Według przykładu podanego poniżej (rys. 10) powierzchnia środkowa zaobserwowana powinna zawierać się między dwiema płaszczyznami równoległymi, które oddalone są od siebie o 0,08 i rozmieszczone symetrycznie wokół płaszczyzny będącej bazą A.
